In de Vlaamse, en bij uitbreiding Belgische arbeidsmarkt, loopt het niet altijd op rolletjes. De problemen zijn genoegzaam bekend: niet-ingevulde vacatures, bedrijven die klagen over mensen met de verkeerde kennis of profielen en werklozen die tegelijk zelfs geen antwoord krijgen op sollicitaties.
Nu er echter een zogenaamde hoogconjunctuur heerst op gebied van tewerkstelling, afgemeten aan de lage werkloosheidsgraad die de regering te pas en te onpas presenteert dan toch, is het misschien het uitgelezen moment om enkele veranderingen door te voeren die de arbeidsmarkt moderner zouden maken. Teneinde ook beter te zijn voorbereid om de slechtere tijden die er aan kunnen komen. Pro-actief, … da’s vrij on-Belgisch of on-Vlaams, maar ik denk dat het hoog nodig is.
Men schrapt intussen veel werklozen, die dan prompt uit de statistieken verdwijnen om de regeringscijfers er beter te laten uitkomen. Lage werkloosheid klinkt altijd goed. Al is er een keerzijde aan die medaille. Hoeveel mensen zijn nog tevreden met hun job? Krijgen ze hun dag rond met het gezin? Komen ze financieel toe en zijn ze nog gelukkig?
De cijfermatige ingrepen om deze statistieken op te smukken worden al sinds eind jaren ’80 toegepast door diverse ministers van diverse partijen, en dat toont meteen ook dat er niets nieuws onder de public relations-zon is, en dat we eigenlijk in een soort Sovjet-tijdperk zijn blijven hangen op vele vlakken qua visie.
VDAB to the rescue?
Een en ander wordt ook beïnvloed door het cijfermateriaal dat VDAB aanreikt. Het aantal “open vacatures”, het aantal mensen in opleiding, en vooral het aantal mensen die ze (al dan niet op papier) aan een job hielpen, zijn cijfers die we met de regelmaat van de klok in het nieuws krijgen. Bij aangevuld door allerlei vrij onnodige detailinformatie over specifieke doelgroepen. Waarbij de focus altijd ligt op de kwantiteit.
Het is allemaal pure statistiek echter, waar de leugen vermengd wordt met halve waarheden, onvolledige cijfers of zelfs ontbrekende resultaten of zaken die gewoon doodgezwegen worden. De nodige correlaties met andere cijfers (emigratie, zelfdoding, schuldbemiddeling,… ) worden ook nooit zelfs getracht om vorm te geven. VDAB geeft cijfers, en dat is het dan. Politiek gebeurt er nauwelijks iets mee, buiten wat neo-liberalen wat ammunitie geven om op werkzoekenden in te hakken of hen te marginaliseren.
VDAB blinkt dan ook uit in het anders voorstellen van statistieken en cijfers: verzin als KMO’er een job waarbij een academisch geschoold iemand met 2 masterdiploma’s, een franse krant moet vertalen, gezeten op een brandende éénwieler, in nachtshift-stelsel aan 10 euro per uur, en *poef* : alweer een “niet-ingevulde vacature” erbij!
Meer concreet: juniors zoeken met 10 jaar ervaring, een laag loon, eigen auto, op een onmogelijk te bereiken werkplek en met de nodige verantwoordelijkheden die zelfs gehaaide mensen in die job niet aan zouden durven. VDAB laat het allemaal passeren.
Het dromen van een bepaalde functie, ingevuld door de ideale witte raaf / werkzoekende, is voldoende om te spreken van een vacature-overschot. Gevolgd door de kritiek dat er uiteraard weer “luie doppers” de jobs niet willen doen, meestal komende van politici die moesten ze niet uit de juiste familie komen, zelf de nodige problemen zouden hebben op de arbeidsmarkt.
Afgaande, puur op de VDAB cijfertjes, is dat ook allemaal makkelijk interpreteerbaar. Zoals zo vaak in ons huidig bestel, is “op papier” het aller belangrijkste als maatstaf, niemand (en zeker VDAB niet) kijkt nog naar personen of individuen, of het algemeen belang, laat staan lange termijn.
Een werkloze aan een job helpen is dik in orde, meer moet er niet gezien of geweten zijn volgens hen. Taak volbracht.
De werkzoekenden hebben echter wèl effectieve hulp nodig, meer dan de “op papier” aanpak van de huidige VDAB, de bedrijven hebben wel mensen nodig met specifieke profielen en opleidingen zouden veel meer moeten zijn dan een handige manier om 4 ambtenaren aan’t werk te houden in een aftands klaslokaal waar geen materiaal aanwezig is en waar mensen bestraft worden alsof ze peuters waren.
De aanpak van VDAB werkt contra-productief zowel naar bedrijven als werklozen toe.
Verantwoordelijk
De afbouw van VDAB zou de werkloze allerminst in de kou laten staan.
Je kan tegelijk een verrot systeem opdoeken, en iets positiefs lanceren.
De bedrijven moeten zelf meer verantwoordelijkheid dragen èn nemen. En dit kan en mag geld kosten, want eens VDAB afgebouwd wordt, kan je als overheid de vrijgekomen gelden deels gaan gebruiken om belastingen op arbeid en de patronale bijdrage te verlagen. Tegelijk zou de nodige subsidie kunnen voorzien worden voor wie VDAB-taken op zich neemt op een performante en vooral MEETBARE manier.
Iets dat tot nu toe nooit gebeurde in Vlaanderen. (op lange termijn wordt er niets gemeten).
Men betaalt belasting, deze gelden gaan naar de staat, en deze wordt via een verdeelsleutel aan de regio’s gegeven, en komt op die manier ook bij VDAB terecht: die er daarna vooral cijfers mee produceert en net genoeg activiteit om zichzelf te bedienen van werkzekerheid (voor de vdab-ambtenaren zelf, wel te begrijpen).
VDAB helpt enkel VDAB aan werk, op uw en mijn kosten.
Tijd om dat te veranderen me dunkt.
Voor de mensen die minder bekend zijn met de interne werking: VDAB is als een Sovjet auto-fabriek waar men enkel het aantal auto’s telt die van de band rollen en aan de hand van die aantallen subsidies krijgt van de staat.
Maar, er ligt intussen wel een gigantische schoot-berg aan kapotte wagens op de parking opgestapeld. Wanneer dan iemand zou vragen wat deze berg daar doet, antwoord men: “Dat meten wij niet, da’s niet onze taak, maar kijk eens hoeveel wagens we dit jaar hebben geproduceerd! Cool hé? We hebben er gele, rode, groen… mooi toch?”.
De meetbaarheid van de èchte resultaten van VDAB opleidingen zijn bij voorbeeld ongekend (of ongepubliceerd).
Ik hoor menig lezer al zeggen “Dat kan niet, de cijfers staan on-line!”
Neen. Ik daag eender welke politieker in Vlaanderen uit om de cijfers te tonen waar de lange-termijnsperformantie aangetoond wordt met opvolging van werklozen na een opleiding bij VDAB.
(Wat denk ik de meest geld en tijd verslindende post is).
Deze cijfers bestaan niet, en moesten ze bestaan zijn ze niet openbaar te verkrijgen.
Het enige dat telt is “heb je iemand aan een job geholpen op papier?”. Ja of Nee?
Wanneer het antwoord JA is, heeft VDAB haar taak zogenaamd volbracht, en rinkelt de subsidie-kassa (rijkelijk).
Dat dezelfde mensen twee, tot zeven keer terug op deze manier aan een job geholpen worden, of nog erger; verdwijnen uit de statistieken, is nooit gemeten.
Evenmin of ze wel degenlijk met hun opleiding iets waren achteraf, en of ze er al dan niet beter van werden op langere termijn (iemand die 3 jaar geleden een opleiding vorkheftruck chauffeur kreeg en intussen is weg-geautomatiseerd heeft daar niet veel aan gehad).
Vele bedrijven hebben intussen zo de buik vol van door VDAB opgeleide mensen, dat ze achteraf een tweede keer geld en tijd stoppen in hen zelf op te leiden, om toch enig personeel over te houden!
En dat zijn dan de goede bedrijven, die nog enige verantwoordelijkheidszin bezitten, maar ze betalen er wel twee keer voor natuurlijk, zoals gewoonlijk in Vlaanderen.
De voorbeelden zijn legio: maar het komt meestal neer op verhalen van werklozen die een opleiding opgedrongen krijgen (op straffe van veroordeling tot armoede, door je uitkering af te nemen). Deze opleiding wordt vervolgens zeer restrictief gegeven, duren langer dan voorzien, en bevatten zo veel hoepels om door te springen dat er velen het einde toch niet van halen. De haalbaarheid is met opzet laag.
Bij voorbeeld: twee keer te laat komen omdat een bus niet reed in een afgelegen gebied waar de opleiding wordt gegeven, is meestal al genoeg om je uitkering kwijt te spelen, maar ook de subjectieve inschatting van bepaalde docenten kan hier een rol spelen. Het doel is meestal sanctioneren, niet opleiden. Iets dat veel goedkoper kan, als dat toch het einddoel is. Er staan immers werklozen genoeg klaar om de stoeltjes op te vullen in de opleidingen. Ze moeten wel.
De docenten die 20% van de tijd onvindbaar zijn, is in tegenstelling geen probleem… want het gaat “toch maar” om werklozen denkt men, en deze mogen voor de gek gehouden worden, voor een niemendal uitgesloten worden of geschrapt.
De opleiding is dan eindelijk afgelopen (de termijnen worden vaak niet gerespecteerd), en je krijgt meteen wel een job voorstel waar je moet op in gaan.
Men zorgt wel degenlijk via allerlei deals met vaak zeer gehaaide (louche) firma’s dat deze mensen geplaatst worden (subsidiekassa moet rinkelen).
Na 4 tot 6 maanden worden deze mensen ofwel aan de kant geschoven voor de volgende VDAB’er (goedkoop), ofwel gewoon niet goed genoeg bevonden omdat de opleiding niet veel soeps was (sommige opleidingen zijn nauwelijks die naam waardig, anderen zijn zeer goed, de kwaliteit schommelt enorm, net omdat er nauwelijks opvolging is op lange termijn in effectiviteit.)
Sovjet-VDAB
De hamvraag is echter wat er gebeurt met mensen die en opleiding volgden (dus taxgeld dat gebudgetteerd was, hebben gekost) en daarna 6 maanden later, 2 jaar later en zelfs 5 jaar later zouden opgevolgd worden? Ik heb er een vermoeden bij, maar daar blijft het ook bij.
Want men weet het simpelweg niet.
Nogmaals, deze cijfers zijn niet voorhanden, omdat niemand intern zich zelfs de vraag mag stellen,… “privacy” wordt dan bovengehaald als excuus, alsof men mensen niet kan opvolgen op andere manieren die de privacy wel respecteren… elk excuus is goed blijkbaar om vooral hun eigen werking niet deftig te bekijken en uit het slijk te tillen.
Ik heb deze vragen ooit concreet gesteld aan mensen die bevoegd waren hiervoor (ze stonden toevallig in dezelfde ruimte), en het antwoord was duidelijk: ‘Dit doen we niet, en zullen we nooit doen.’ Sovjet-stijl dus: je mag wel plannen, taxeren en produceren, maar stel verder geen vragen. “Hier zijn de staats-goedgekeurde cijfers, daar moet je het maar mee doen.”
De aanwezige vakbonden bij VDAB huiveren hier ook van trouwens, vanzelfsprekend, want mensen die met 3 personen één copy maken van een blad papier, en daarna 2 uur verdwijnen om de lunchen in het gebouw, zijn uiteraard meer te beschermen dan het taxgeld, werklozen of de lange-termijn werking van uw arbeidsmarkt onderdelen. Uit die hoek valt er ook niks te verwachten. Al zullen ze zich wel verweren tegen elke verandering uiteraard.
Er is een uitdrukking voor dit soort activiteit:
Het vat der Danaïden vullen, echter niet met water, maar met belastingsgeld, subsidie en een heleboel verloren moeite en energie van zowel docenten en de werklozen!. De tijd die verloren gaat is nog het meest wraakroepende, boven het geld zelfs.
Wanneer je bv. TIEN maanden opleiding hebt gehad en dan moet vaststellen dat er geen jobs voorhanden zijn, dan een nieuwe opleiding begint om te merken dat niemand je echt langer dan een half jaar wil aanwerven, schort er iets aan het systeem, en mist VDAB haar kerntaak.
De bedrijven zeggen dan (letterlijke quote) “VDAB sucks, daar pakken wij nooit iemand via aan”. Maar diezelfde bedrijven worden wèl gedwongen om er voor te betalen, terwijl de werklozen ook verplicht worden om er beroep op te doen en hun tijd er te verslijten!!!
Je kan er ook als bedrijf niet stoppen om voor te betalen, om dan er ook geen gebruik van te kunnen maken bij voorbeeld: opt-out is niet mogelijk.
Je wordt met andere woorden verplicht een organisatie in leven te houden, die sowieso grondstoffen (werklozen) krijgt aangeleverd, en betalende (belasting) klanten (bedrijven) heeft, maar weigert zichzelf te meten op haar efficiëntie (zeker over langere periodes).
Als dat geen definitie is van Sovjet-stijl weet ik het niet meer.
Dit soort organisatie is rijp voor de schroot in haar huidige vorm in mijn opinie.
Opdoeken, en snel!
En hoewel er hier en daar goede delen in zullen zitten, met schitterende gemotiveerde docenten, pleit ik er voor om VDAB volledig te ontmantelen in 2 tot 5 jaar tijd. Politici moeten deze boel dringend aanpakken voor de conjunctuur omkeert. Daarna zal de huidige werking alleen maar meer schadelijk worden, met alle nare gevolgen van dien.
Begin de ontmanteling van deze zooi, bij hun opleidingsstructuur, waar het meeste verloren energie in omgaat.
De blauwe zweep
De sanctie-taak die ze uitvoeren (in opdracht van vooral de recente neo-liberale ministers) is ook volledig overbodig geworden aangezien ze geen raad geven tegelijk en enkel sancties uitdelen nadat de werklozen eigenlijk geen job vinden of de opleidingen vaak oprecht als “shit” bestempelen.
Zo zag ik één jongen vertrekken nadat hij terecht opmerkte dat hij een uur kon slapen in de les zonder dat er een docent opdaagde, of zonder dat het lesmateriaal (in dit geval computers) werkte.
De optie tot sanctioneren, zat tot voorheen 2014 bij RVA, met VDAB enkel als raadgevende instantie. Deze situatie is nu veelal puur een zweep te zijn, maar dan een hele dure, een hele blauwe, waar werklozen niet beter van worden. Tot spijt van iedereen in de regering gaan werklozen niet zomaar verdwijnen wanneer je ze sancties geeft, ze duiken altijd elders op wanneer er geen echte jobs voorhanden zijn. (OCMW, emigratie, …)
Sancties hebben enkel zin wanneer je mensen in een goed werkend systeem wil dwingen, … maar dan worden sancties ook overbodig omdat mensen (de overgrote meerderheid toch) dan zelf wel inzien dat dit een goede zaak is voor hen.
Men slaat met de blauwe zweep op werklozen, omdat men wèèt dat VDAB anders geen taak heeft. Moest VDAB een bedrijf zijn in een open markt, waren ze al 25 jaar failliet.
De goede delen van VDAB en het gemotiveerde, performante personeel zou bij een afbouw van de taken snel degelijk ander werk vinden bij bedrijven die dan zelf aan de slag kunnen met meer opleiding die zelf kunnen geven en vooral iets minder belasting moeten betalen in ruil. Tegelijk kunnen ze dan niet meer zeuren over de lage kwaliteit van VDAB kandidaten, aangezien ze dan zelf verantwoordelijk zijn, en rechtstreeks in hun eigen vel snijden bij het slecht uitvoeren van deze taak.
VDAB heeft deze verantwoordelijkheidszin niet, wanneer bedrijven zeuren, dan zeuren ze maar, en ze betalen tòch.
Wat je dus uitspaart bij VDAB, reken je bv. 90% door in belastingvermindering, en 10% in subsidie van duurzame jobs, in mijn opinie kan deze verdeelsleutel dan om de paar jaar herzien worden afhankelijk van de resultaten.
Daar kan je de nodige specialisten en computermodellen voor inschakelen om tot een gewenst resultaat te komen, de Sovjet-stijl heeft lang genoeg geduurd daar, en genoeg generaties werklozen verpest!
Intussen ploeteren we echter verder; en kreeg ik te horen van iemand in opleiding, dat ze zich naar het kantoor van VDAB moesten begeven, …. om een brief op te halen (mits hun betaling van kilometervergoeding aan de werkloze).
Wanneer ze vroeg waarom haar de info-brief niet met de post werd opgestuurd, was het antwoord: “Die kosten komen uit de belgische staatskas voor uw verplaatsing, da’s dus goedkoper dan een postzegel voor ons”. (!!!) (dat de persoon in kwestie er zelf ook mee voor betaalt in z’n belastingen ontging hem compleet). Dit boeltje is totaal verrot.
De statistieksval
De cijfers, onderzoeken en “trends” die VDAB zelf publiek beschikbaar maakt op hun website https://www.vdab.be/trends/papers , zijn meestal heel vaag en door de band focussen ze op één klein aspect (bv: jongere werklozen). Dit geeft een vrij eenzijdig, en vertekend beeld, en zegt niks over hun effectiviteit in’t algemeen.
Algemene kosten/baten krijg je niet, en lange termijncijfers over hen zelf als VDAB, zijn nergens te bespeuren.
Nogmaals: dezelfde Sovjet-autofabriek van in m’n eerder voorbeeld, kan waarschijnlijk ook mooie cijfers voorleggen over hoeveel cabrio’s en hoeveel 4×4’s ze produceerden, maar nergens over hoe ze al jaren vergeten een motor in die wagen te plaatsen, of hoe er 4 man 1 enkele bout moet vastdraaien in theorie.
De details moeten de lezer doen vergeten dat hetgeen men daar meet en in cijfers giet, allemaal irrelevant is tegenover hun eigenlijke hoofdtaak: arbeidsbemiddeling.
Waarin ze in mijn opinie gigantisch falen op de meest maatschappelijk belastende, dure manier.
Maar helaas kan je dat nooit staalhard bewijzen, vermits je enkel de symptomen er van opmerkt in de arbeidsmarkt, en niet in de cijfers op zich. De cruciale cijfers ontbreken simpelweg! Politici kunnen dit altijd opvragen of eisen, vanuit het parlement. Maar ook dat gebeurt niet. Geen enkele partij is blijkbaar geïnteresseerd in deze cijfers, of om deze doos van Pandora open te trekken.
De allereerste stap zou dus moeten zijn om VDAB te forceren haar eigen efficiëntie door externe (liefst buitenlandse) instanties te laten meten. Opvolging op langere termijn dus.
Vermits men dit niet gaat doen, kan je de conclusie trekken dat er gigantisch veel belastingsgeld verdwijnt in het aan-het-werk houden van een onderdeel van de staat, het vat de Danaïden vullen met moeite die verloren is voor iedereen (behalve een paar ambtenaren die zich in die situatie nestelden en super blij zijn met deze “gravy train”, zonder dat het iets positiefs oplevert voor welke andere dan ook.
Schaf deze zooi dus best af. Zo snel mogelijk.
Da’s pas verandering voor vooruitgang.
kim0raku